Çeviren ve Düzenleyen: Zeynep Feyza Keçeci
Her geçen gün sayısı artan araştırmalar, özellikle hamilelik ve çocukluk döneminde hava kirliliğine maruz kalmanın beyin gelişimini olumsuz etkileyebileceğini göstermektedir. Barcelona Küresel Sağlık Enstitüsü (ISGlobal) tarafından yürütülen yeni bir çalışma, yaşamın ilk iki yılında azot dioksite (NO₂) maruz kalmanın 4-8 yaş arası çocuklarda, özellikle erkeklerde, daha düşük dikkat kapasitesi ile ilişkili olduğunu bulmuştur. NO₂, çoğunlukla trafik emisyonlarından kaynaklanan kirletici bir maddedir.
Environment International dergisinde yayımlanan çalışma, 4-6 yaş arası çocuklarda daha yüksek NO₂’ye maruz kalmanın daha zayıf dikkat işleviyle ilişkilendirildiğini gösteriyor. Ayrıca bu kirletici maddeye artan duyarlılığın yaşamın ikinci yılında gözlemlendiği belirtiliyor. Bu ilişki 6-8 yaşlarında yalnızca erkek çocuklarda devam etmiş olup duyarlılık dönemi yaşamın ilk iki yılında biraz daha uzundur.
Araştırmacılar, dört İspanyol bölgesindeki INMA Projesi doğum kohortlarından 1,703 kadın ve çocuğun verilerini kullanmıştır. Katılımcıların ev adreslerini kullanarak hamilelik ve çocukluk sürecinin ilk 6 yılı boyunca günlük konut NO₂ maruziyetini tahmin etmişlerdir. Aynı zamanda, geçerliliği ispatlanmış bilgisayar testleri kullanarak 4-6 ve 6-8 yaş aralığındaki çocukların dikkat işlevi (dikkat edilecek ve ihmal edilecek şeyleri seçme yeteneği) ile çalışma belleğini (bilgiyi geçici olarak tutma yeteneği) ölçmüşlerdir.
Hava Kirliliğine Karşı Daha Yüksek Duyarlılık Dönemleri
Daha önceki bir INMA çalışması, hamilelik ve çocukluk döneminde NO2’ye maruz kalmanın, 4-5 yaşındaki çocuklarda dikkat işlevinin bozulması ile ilişkilendirildiğini göstermişti. Bu çalışma ise şu sonuçları ortaya koymuştur:
- 1,3 ila 1,6 yaş arasındaki dönemde daha yüksek NO₂ maruziyeti, 4-6 yaşındaki dikkat işlevi testinde daha yüksek tepki süresi standart hatası (hız tutarlılığı göstergesi) ile ilişkiliydi.
- 1,5 ila 2,2 yaş arasındaki dönemde daha yüksek NO₂ maruziyeti daha fazla ihmâl hatasıyla ilişkiliydi.
- 0,3 ila 2,2 yaş arasındaki dönemde daha yüksek NO₂ maruziyeti, yalnızca 6-8 yaşlarındaki erkek çocuklarda daha yüksek tepki süresi standart hatasıyla ilişkiliydi.
- 6 ila 8 yaş arasındaki çocuklarda daha yüksek NO₂ maruziyeti ile çalışma belleği arasında bir ilişki bulunamadı.
Çalışmanın son yazarı ve ISGlobal’da doktora sonrası araştırmacı olan Anne-Claire Binter, “Bu bulgular; artan trafik kaynaklı hava kirliliğinin, dikkat kapasitesinin gecikmiş gelişimi üzerindeki potansiyel etkisini vurgulamakta ve yaşlı yaş gruplarında hava kirliliğinin uzun vadeli etkileri hakkında daha fazla araştırmanın önemini ortaya koymaktadır” diye açıklıyor.
Beyin Geliştiği Zaman
Dikkat işlevi, amaç veya hedeflere ulaşmak için eylemleri, düşünceleri ve duyguları yöneten ve kontrol eden beynin yürütücü fonksiyonlarının gelişimi için çok önemlidir. Binter, “Yürütücü işlevlerden sorumlu olan prefrontal korteks adı verilen beynin bir bölgesi yavaş gelişir, hamilelik ve çocukluk döneminde hala olgunlaşmaktadır” diye ekliyor. Bu durum, hava kirliliğine maruz kalma riskini artırır; aynı zamanda hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalarda bu kirlilik beyinde iltihaplanma, oksidatif stres ve enerji metabolizmasının bozulmasıyla ilişkilendirilmiştir.
“Erkeklerde, NO2’ye maruz kalmanın dikkat işlevi ile ilişkisi daha uzun sürebilir çünkü beyinleri daha yavaş olgunlaşır, bu da onları daha savunmasız hale getirebilir,” diye belirtiyor Binter. Bu konuyu daha iyi anlamak için, gelecekteki çalışmaların insanları uzun zaman diliminde takip etmesi gerekmektedir. Bu çalışmalar, yaş ve cinsiyetin hava kirliliği ile dikkat süresi arasındaki ilişkiyi özellikle yaşlı yaş gruplarında nasıl etkilediğini gözlemlemelidir.
Sonuç olarak, “Bu çalışma, erken çocukluk döneminin, özellikle 2 yaşına kadar olan dönemin, önleyici tedbirlerin uygulanması için uygun bir dönem gibi göründüğünü öne sürmektedir,” diyor Binter. Bu çalışmada olduğu gibi, görece düşük düzeylerdeki maruziyetten kaynaklanan bireysel düzeydeki küçük bir etki dahi, nüfus düzeyinde büyük sonuçlara yol açabilir. Dolayısıyla, trafik kaynaklı hava kirliliğine maruz kalma, gelecek nesillerin sağlığının bir belirleyicisidir.
Çevirilen kaynak:
Kellie L.H.A. Crooijmans, Carmen Iñiguez, Kristina W. Withworth, Marisa Estarlich, Aitana Lertxundi, Ana Fernández-Somoano, Adonina Tardón, Jesús Ibarluzea, Jordi Sunyer, Mònica Guxens, Anne-Claire Binter. Nitrogen dioxide exposure, attentional function, and working memory in children from 4 to 8 years: Periods of susceptibility from pregnancy to childhood. Environment International, 2024; 186: 108604 DOI: 10.1016/j.envint.2024.108604
https://www.sciencedaily.com/releases/2024/04/240417131029.htm
Bir yanıt yazın